Tiền mặt nghìn tỷ ở các "ông lớn" VN30

Không ít doanh nghiệp có số dư tiền hàng nghìn tỷ đồng trong cuối năm qua nhờ vào kinh doanh, đầu tư hiệu quả, thoái vốn thu về nguồn tiền dồi dào,... Các doanh nghiệp sẽ sử dụng lượng tiền dồi dào này như thế nào cho có hiệu quả?

“Vua” tiền mặt và các doanh nghiệp có tiền mặt nghìn tỷ

Thống kê Báo cáo tài chính năm 2018 của các doanh nghiệp thuộc nhóm VN30 (không kể các ngành đặc thù “kinh doanh tiền” có số dư tiền và dòng tiền luân chuyển cao như tài chính, ngân hàng, bảo hiểm) thì hầu hết các doanh nghiệp nhóm này đang sở hữu các khoản tiền (tương đương tiền và tiền gửi) lên tới hàng nghìn tỷ đồng, có tỷ trọng cao trong cơ cấu tổng tài sản.

Tổng công ty Khí Việt Nam (GAS) tiếp tục vẫn là “vua tiền” trên sàn chứng khoán. Hết năm 2018, GAS có lượng tiền tới 28.308 tỷ đồng, tăng 1.229 tỷ đồng so với đầu năm, tương đương 45,2% tổng tài sản. Nhờ vào số dư tiền khổng lồ này mà GAS thu về 1.444 tỷ đồng lãi tiền gửi, đóng góp đáng kể vào 12.355 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế 2018.

Kế đến là Tổng công ty CP Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn Sabeco (SAB) cũng có lượng tiền khá lớn 12.011 tỷ đồng vào cuối năm 2018, tăng 1.183 tỷ đồng so với đầu năm, ứng với 53,7% tổng tài sản. Năm đầu dưới quyền của ông chủ người Thái, SAB tiếp tục thu về 4.543 tỷ đồng lợi nhuận.

Ngoài 2 doanh nghiệp trên, kết thúc năm 2018 nhiều doanh nghiệp khác cũng có số dư tiền hàng nghìn tỷ đồng như FPT, VIC, MSN, DPM..., có tỷ trọng đáng kể trong cơ cấu tài sản. Ðây là lượng tiền đáng mơ ước, đặc biệt đối với những doanh nghiệp thường ở tình trạng thiếu tiền, phải xoay vòng vay nợ, gọi vốn nhằm bổ sung kinh doanh, đảo nợ hay tái đầu tư.


Cách dùng tiền của các “ông lớn”

Hầu hết doanh nghiệp trong VN30 đều có dòng tiền kinh doanh tốt trong năm 2018 và là nguồn bổ sung quan trọng cho các hoạt động đầu tư và chi trả cổ tức.



Ở GAS, nhờ diễn biến thuận lợi của giá dầu đã mang về 12.355 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế năm 2018, tăng 32,3% so với năm 2017. Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh đạt 12.495 tỷ đồng, tương đương với mức lợi nhuận đạt được.

Số dư tiền dồi dào, trong khi đó nhu cầu tiền để đầu tư vào tài sản giảm 2/3 so với năm 2017 và trả cổ tức chỉ tăng nhẹ 8,3%. Nhờ đó mà GAS đã tăng cường trả nợ vay, giúp vay nợ ròng của năm qua giảm 4.300 tỷ đồng.

Dược Hậu Giang (DHG) thì dùng tiền cho việc trả cổ tức, gửi ngân hàng và trả nợ vay.
Các doanh nghiệp như DPM, REE, HPG, NVL, FPT... thì tăng cường đáng kể cho hoạt động mua tài sản cố định hay đầu tư góp vốn.

Cụ thể, ở Cơ điện lạnh (REE) đã có năm kinh doanh khá thành công với 1.885 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế, tăng 23,4% so với 2017. Dù các khoản phải thu tăng đột biến khiến dòng tiền hoạt động kinh doanh giảm 90% so với 2017, chỉ còn 96,6 tỷ đồng, nhưng nhờ dòng cổ tức, lãi từ các khoản đầu tư, tiền gửi trên 700 tỷ đồng, mà REE vẫn đảm bảo chi trả cổ tức hơn 600 tỷ đồng và chi hơn 740 tỷ đồng đầu tư tài sản, mua thêm cổ phần nhiều doanh nghiệp.

Trong các năm qua, REE được đánh giá đã có dòng tiền đầu tư khá hiệu quả. Trong bối cảnh các mảng kinh doanh cốt lõi như M&E, Ree Tech ngày càng đối mặt với nhiều khó khăn do sự cạnh tranh, biên lợi nhuận giảm, REE đã đẩy mạnh đầu tư vào nhóm ngành tiện ích như điện, nước và phát triển dự án bất động sản mà doanh nghiệp có lợi thế.

Nhờ các khoản đầu tư này đã đóng góp trên 60% lợi nhuận và giúp lợi nhuận của REE duy trì tăng trưởng 2 con số, đồng thời cũng đã giúp REE thu về “tiền tươi thóc thật” để chi trả cổ tức tiền mặt và tái đầu tư.

Tập đoàn FPT (FPT) chủ yếu sử dụng tiền để duy trì chính sách cổ tức ổn định và tái đầu tư. Năm 2018, FPT duy trì cổ tức tiền mặt tương đương những năm trước ở mức 25%/cổ phiếu, bên cạnh đó dòng tiền đầu tư vào tài sản và góp vốn mua cổ phần lên đến hơn 3.163 tỷ đồng, gấp 3 lần 2017.

Gemadept (GMD) đã trả mức cổ tức cao nhất cho cổ đông từ trước đến nay, khi GMD đã trả cổ tức bằng tiền mặt lên tới 9.500 đồng/cổ phiếu. Tổng cộng lượng tiền phải chi ra lên tới 2.843 tỷ đồng, gấp 70 lần năm 2017.

Trái lại, CTD, VIC, PNJ là số ít các doanh nghiệp có dòng tiền kinh doanh âm và phải tăng cường vay nợ, gọi vốn từ cổ đông hay sử dụng nguồn dự trữ các năm trước.

Tập đoàn Vingroup (VIC), sau một năm mở rộng đầu tư vào hàng loạt lĩnh vực bất động sản, ô tô, xe máy, thương mại điện tử, công nghệ cao..., dẫn đến dòng tiền đầu tư lên tới 57.449 tỷ đồng, số dư tiền và tiền gửi trên báo cáo tài chính cuối năm 2018 vẫn còn 15.510 tỷ đồng, tăng 6.700 tỷ đồng so với đầu năm.

Kết quả này chủ yếu là do Tập đoàn mẹ VIC và các đơn vị thành viên đã vay nợ ròng thêm 45.700 tỷ đồng và huy động thêm 24.901 tỷ đồng vốn góp từ cổ đông trong năm 2018 khi mà dòng tiền hoạt động kinh doanh âm tới 6.514 tỷ đồng.

Tại Coteccons (CTD), với các khoản phải thu tăng thêm 2.798 tỷ đồng và chiếm tới 54% tổng tài sản cũng như mua lại 438 tỷ đồng cổ phiếu quỹ tuy chưa dẫn đến việc doanh nghiệp phải vay nợ, nhưng lượng tiền trong năm 2018 cũng giảm đến 1.230 tỷ đồng.

Đối với CTCP Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ), việc tồn kho tăng mạnh thêm 1.414 tỷ đồng đã kéo theo dòng tiền kinh doanh âm hơn 304 tỷ đồng trong 2018. Tính đến cuối năm, tồn kho của doanh nghiệp đã chiếm 76% tổng tài sản. Cùng với tăng chi đầu tư cho tài sản cổ định gấp 3 lần 2017. PNJ đã phải tăng vay nợ 673 tỷ đồng và giảm 160 tỷ đồng các khoản tiền gửi.

Kiếm ra tiền đã khó nhưng sử dụng tiền ra sao cũng là một nan đề. Rủi ro sẽ lớn nếu Ban lãnh đạo doanh nghiệp sử dụng tiền đầu tư dàn trải, đầu tư ngoài ngành, khiến thất thoát, mất cân đối tài chính, hay ngay cả tác động ngược lại tới hoạt động kinh doanh chính, hay bị nghi ngại về tính minh bạch, liêm chính trong kinh doanh. Câu chuyện tại CTCP thiết bị Y tế Việt Nhật (JVC) là bài học cần tránh.

Sau khi chào bán 50 triệu cổ phiếu cho cổ đông thu về 750 tỷ đồng vào tháng 1/2015, Ban Lãnh đạo JVC vào lúc đó đã dùng để chi trả một số khoản không nằm trong kế hoạch sử dụng vốn được thông qua, thay đổi về mục đích sử dụng vốn cũng không được công bố theo quy định. Sau 1 năm, số tiền này đã chi hết cho các khoản phải thu, tồn kho,... và được doanh nghiệp trích lập dự phòng, thua lỗ hơn 1.300 tỷ đồng.

Doanh nghiệp dự trữ tiền nhiều hay ít phụ thuộc vào quy mô, đặc thù ngành kinh doanh, đặc biệt là kế hoạch đầu tư, kinh doanh của ban điều hành, khó có chuẩn mực chung để đánh giá một mức hay tỷ lệ phù hợp đối với các doanh nghiệp.

Với nhà đầu tư, khi đánh giá doanh nghiệp, cần hiểu rõ dòng tiền là yếu tố quan trọng quyết định sức khỏe và triển vọng doanh nghiệp. Doanh nghiệp có số dư tiền tốt, tăng dần qua các quý, các năm đến từ hoạt động kinh doanh, đầu tư, trong khi doanh thu, lợi nhuận tăng trưởng, sẽ được đánh giá tích cực hơn so với các doanh nghiệp có lợi nhuận tăng trưởng nhưng không thu về dòng tiền, bị chôn vốn, chiếm dụng vốn vào các khoản phải thu hay tồn kho.

Theo ĐTCK​

Xem thêm:

>> Ngành thép tấp nập đơn hàng xuất khẩu, cổ phiếu đua nhau tăng giá