Bài 02: Những khái niệm thông dụng về chứng khoán và đầu tư chứng khoán - Phần 1

Trong bài này, chúng ta sẽ học những khái niệm phổ biến, hay được sử dụng bởi những nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán.

Trước khi bắt đầu đầu tư và mua bán cổ phiếu, bắt buộc nhà đầu tư phải biết những thuật ngữ chuyên ngành để có thể hiểu được cách thức mua bán cổ phiếu cũng như dễ dàng hơn trong việc nghiên cứu các tài liệu, sách vở về đầu tư chứng khoán mà không gặp trở ngại.

Bài học hôm nay sẽ giúp nhà đầu tư tiếp cận những khái niệm và thuật ngữ chuyên ngành đầu tư chứng khoán một cách dễ dàng và hiệu quả.

THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN

Là danh từ chung chỉ nơi diễn ra các hoạt động mua bán các loại chứng khoán. Ở Việt Nam thị trường chứng khoán chính là 3 sàn giao giao dịch chính,: sàn HOSE ở Thành phố Hồ Chí Minh (bao gồm chỉ số VNINDEX và các cổ phiếu niêm yết trên sàn HOSE), sàn HNX ở Hà Nội (bao gồm chỉ số HNXINDEX và các cổ phiếu niêm yết trên sàn HNX) và sàn UPCOM (bao gồm chỉ số UPINDEX và các cổ phiếu niêm yết trên sàn UPCOM).

CỔ PHIẾU

Có hai loại cổ phiếu: cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi.

Cổ phiếu thường là cổ phiếu được lưu hàn, mua bán trên thị trường, có quyền được biểu quyết và được chia cổ tức theo tỷ lệ nắm giữ cổ phiếu.

Cổ phiếu ưu đãi là cổ phiếu đặc biệt: có nhiều loại cổ phiếu ưu đãi như cổ phiếu ưu đãi biểu quyết, cổ phiếu ưu đãi cổ tức,... sẽ tương ứng với quyền lợi đặc biệt cho người năm giữ.

TÍNH THANH KHOẢN

Tính thanh khoản của thị trường hay của một loại cổ phiếu là khả năng dễ dàng và nhanh chóng mua bán của mã cổ phiếu đó. Nếu một mã cổ phiếu bán ra, ít ai mua hoặc phải chờ thật lâu mới có người mua thì đó là cổ phiếu có tính thanh khoản kém hoặc thanh khoản thấp.

Ngược lại, một mã cổ phiếu có tính thanh khoản cao sẽ dễ dàng mua bán và mua bán một cách nhanh chóng hơn. Đặt mua sẽ có người sẵn sàng bán, đặt bán sẽ có người sẵn sàng mua. Một số mã cổ phiếu có tính thanh khoản hiện này: HPG, VCB, CTG, FLC,...

TỶ LỆ SỞ HỮU CỦA KHỐI NGOẠI (ROOM)

Tỷ lệ sở hữu của khối ngoại hay từ thường gọi là Room tức là tỷ lệ mà những nhà đầu tư có quốc tịch không phải Việt Nam được phép sở hữu tối đa với một mã cổ phiếu nào đó.

Theo kinh nghiệm, những công ty có mã cổ phiếu được nhà đầu tư nước ngoài sở hữu nhiều thường là những công ty tốt.

Hiện nay, theo quy định, room tối đa cho nhà đầu tư nước ngoài đối với công ty thường là 100%. Đối với ngân hàng tỷ lệ này là 30%. Tuy nhiên, phần lớn các công ty đều chỉ cho phép nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ tối đa 49% cổ phần. Chỉ một số ít công ty như HCM, SSI là cho khối ngoại nắm giữ hơn 49%.



Để xem doanh nghiệp đó có tỷ lệ nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ bao nhiêu phần trăm cổ phần, nhà đầu tư vào cafef.vn và tìm đến hồ sơ công ty như hình trên.

Còn nếu muốn xem hiện tại cổ phiếu mà nhà đầu tư đang xem xét room khối ngoại hiện tại đang nắm giữ tổng cộng là bao nhiêu thì xem ở đây:

​

VỐN HÓA THỊ TRƯỜNG, CỔ PHIẾU BLUECHIP, MIDCAP, PENNY

Vốn hóa thị trường là giá trị của công ty tính theo giá cổ phiếu trên thị trường. Vốn hóa thị trường tính theo công thức:

Vốn hóa thị trường = số lượng cổ phiếu lưu hành x giá cổ phiếu đang giao dịch​

Do đó, khi bạn nghe nói một công ty có vốn hóa lớn tức là số lượng cổ phiếu niêm yết nhiều hoặc giá cổ phiếu đang rất cao, hoặc cả hai cùng cao. Để xem vốn hóa trên thị trường, nhà đầu tư có thể vào Cafef.vn, gõ tên mã cổ phiếu và làm như hình bên dưới:



Cổ phiếu Bluechip là cổ phiếu có vốn hóa lớn, những cổ phiếu đầu ngành. Điều kiện để thành Bluechip khi một công ty có vốn hóa trên 10.000 tỷ đồng. Những bluechip trên thị trường có thể kể đến như VNM (Vinamilk), VCB (Vietcombank), VIC (Vingroup), GAS (Công ty Khí Việt Nam),...

Cổ phiếu Midcap là cổ phiếu có vốn hóa trung bình. Điều kiện để gọi là công ty Midcap khi có vốn hóa thị trường vào khoảng 1.000 - 10.000 tỷ đồng. Những công ty Midcap trên thị trường có thể kể đến như: PNJ (Công ty Vàng Bạc Đá Quý Phú Nhuận), REE (Điện lạnh REE), GMD (Công ty Gemadept), SSI (Công ty chứng khoán Sài Gòn),...

Cổ phiếu Penny hay còn gọi là Smallcap là những cổ phiếu của công ty có vốn hóa dưới 1.000 tỷ đồng. Những mã cổ phiếu Penny: NLG (Công ty Đầu tư Nam Long), ITA (Công ty Đầu tư và Công nghiệp Tân Tạo), PTB (Công ty Phú Tài),...

Hiện nay, không có một tiêu chuẩn nào để quy định đâu là cổ phiếu Bluechip. Chúng

NGÀY GIAO DỊCH, NGÀY THANH TOÁN, NGÀY T, T+1, T+2, T+3

Ở thị trường Việt Nam có một đặc thù là bạn mua cổ phiếu xong thì không bán ngay được mà phải chờ thêm vài ngày nữa mới được phép bán, từ đó hình thành khái niệm ngày T.

Theo quy định, khi nhà đầu tư mua cổ phiếu, thì phải chờ đến cuối giờ chiều sau hai ngày làm việc, mới được bán cổ phiếu. Trên thực tế, nếu muốn bán cổ phiếu đã mua, nhà đầu tư phải chờ đến đầu giờ giao dịch ngày thứ 3.

Ví dụ, chúng ta mua cổ phiếu vào ngày thứ 6, 02/11/2018 thì đến 16h30 ngày T+2 tức là 06/11/2018 thì cổ phiếu về. Nhưng vào giờ đó thì đã hết phiên giao dịch nên không thể bán được. Chúng ta phải đợi vào phiên sáng ngày hôm sau tức là ngày T+3 (ngày 07/11/2018) thì mới được phép bán cổ phiếu.

Lưu ý: ngày T được tính theo ngày làm việc, tức là chúng ta phải trừ đi hai ngày thứ 7 và chủ nhật nhé.

Những vấn đề chung phần 1 đến đây là hết, hẹn các nhà đầu tư ở phần 2.

Xem thêm:

>> Bài 01: Chứng khoán là gì? Đầu tư chứng khoán là gì?