Gian lận báo cáo tài chính bằng tài sản cố định và các khoản đầu tư

​

Gian lận với tài sản cố định và gian lận trong các khoản đầu tư là một trong những dạng gian lận khá phổ biến, mục đích nhằm làm tăng tài sản cố định nhằm tăng giá trị doanh nghiệp, hoặc giảm chi phí, cải thiên các con số về kết quả kinh doanh.

1. Gian lận trong tài sản cố định

Làm giả các khoản mục liên quan đến tài sản cố định
Các doanh nghiệp sẽ ghi nhận các tài sản ảo để cải thiện bảng cân đối kế toán. Các dấu hiệu có thể có tài sản ảo bao gồm:
• Tài sản cố định trên sổ kế toán và sổ quản lý tài sản mà không có sự liên quan rõ ràng đến Doanh nghiệp;
• Thiếu các chính sách và thủ tục để xác định liệu xem tài sản và trang thiết bị có được nhập và ghi nhận một cách phù hợp hay không;
• Thiếu các thủ tục kế toán đối với tài sản cố định mà được di chuyển sang địa điểm khác;
• Có sự tồn tại của các kho hàng chứa tài sản cố định có thời hạn sử dụng nhưng để không;
• Thiếu các chính sách và thủ tục lên sổ về cách ghi nhận, hết hạn hay địa điểm đặt tài sản cố định;
• Sổ cái chi tiết không được đối chiếu với sổ cái chung.

Gian lận trong khấu hao và hao mòn tài sản cố định
Một trong những cách đơn giản và hợp lí để làm tăng giá trị của tài sản là kéo dài thời gian khấu hao của tài sản cố định để ghi nhận trên sổ trong thời gian dài. Mặt khác, khấu hao là phần mà nhà quản lý có thể tự do lựa chọn bất kì phương pháp ghi nhận nào để phân bổ chi phí theo cách phù hợp và hệ thống.

2. Gian lận trong các khoản đầu tư

​

Các khoản đầu tư hiệu quả cũng là một nguồn thu hiệu quả của doanh nghiệp. Thông thường đối với các tổng công ty thì các khoản đầu tư chiếm phần quan trong trọng cơ cấu doanh thu. Tuy nhiên đối với các công ty cổ phần bình thường có các hoạt động kinh doanh cốt lõi, đầu tư thường không phải là hoạt động kinh doanh chính. Tuy nhiên lợi nhuận từ khoản đầu tư cũng làm gia tăng đáng kể tài sản của doanh nghiệp và khoản lợi nhuận ghi nhận.
Thông thường đối với các nhà đầu tư chỉ có kiến thức nền tảng và không có thời gian phân tích chỉ chú ý đến con số lợi nhuận cuối cùng. Nhưng lợi nhuận từ khoản đầu tư cũng là một con số quan trọng nói lên dòng tiền từ hoạt động kinh doanh chính của doanh nghiệp.
Và các khoản đầu tư cũng thường được xào nấu để làm đẹp bảng cân đối kế toán thông qua việc khai khống giá trị đầu tư.
• Cố tình phân loại sai;
• Không ghi nhận theo giá thị trường của các khoản đầu tư
• Đánh giá lại các khoản đầu tư
Về phương pháp cố tình phân loại sai các khoản đầu tư, doanh nghiệp làm đẹp báo cáo tài chính nhằm qua mắt nhà đầu tư về việc ghi nhận một khoản doanh thu và trì hoãn việc ghi nhận các khoản mục chi phí. Ví dụ, công ty có thể phân loại sai một khoản chứng khoán nợ là chờ đến ngày đáo hạn nhằm tránh việc phải ghi nhận việc giảm giá trị trong kỳ kế toán hiện tại.
Về phương pháp không ghi nhận theo giá thị trường của các khoản đầu tư, doanh nghiệp sẽ cân nhắc không ghi nhận khi khoản đầu tư đó bị giảm giá trị trong thời gian dài. Qua đó, chỉ tiêu lợi nhuận trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh sẽ bị giảm nhằm book lợi nhuận ở những kì tiếp theo khi thay đổi phương pháp ghi nhận
Về đánh giá lai các khoản đầu tư, đây là một hiện tượng khá phổ biến hiện nay tại Việt Nam. Doanh nghiệp có thể thuê một tổ chức định giá nào đó đánh giá và ghi nhận giá trị khoản đầu tư tăng một cách hợp lí. Mà các khoản đầu tư thì luôn biến động nên kì đánh giá sau có thể khoản đầu tư lại giảm. Vì tính chất này nên định giá các khoản đầu tư là hành vi phổ biến và dễ dàng book được lợi nhuận cho doanh nghiệp và làm đẹp báo cáo tài chính.

Như vậy đối với các nhà đầu tư cá nhân khi lướt xem báo cáo tài chính, nhất là phần kết quả kinh doanh cần xem xét có sự đột biến trong lợi nhuận hay không, nếu có thì phần lợi nhuận đến từ đâu, nếu từ các hoạt động đánh giá chênh lệch các khoản đầu tư thì cần phải xem liệu khoản đánh giá này có hợp lí để biết hướng đi của doanh nghiệp và giá cổ phiếu. Thông thường, cổ phiếu đang trong đà tăng trưởng thì các báo cáo tài chính cũng theo xu hướng tốt, hoặc doanh nghiệp đang tăng trưởng chững lại thì việc làm đẹp lợi nhuận sẽ được thực hiện một cách hợp lí hóa để giữ giá cổ phiếu.